Πέμπτη 11 Ιουνίου 2009

Ποιά είναι η Νέα Κόρινθος,σήμερα;













Ματθαίου Χ.Ανδρεάδη

Τελικά,ποιά είναι, μετά εκατό πενήντα χρόνια απ΄την ίδρυσή της, η Νέα Κόρινθος;
Πάρα πολλά πράγματα μαζί.Κατά τη μέθοδο Φερνάντ Μπρωντέλ για τη «Μεσόγειο» δεν είναι ένα μόνο τοπίο με τη ενδοχώρα της αλλά και άλλα τοπία.Δεν είναι στη θάλασσα ο Κορινθιακός μόνο αλλά και ο πατραϊκός δυτικά και ο Σαρωνικός ανατολικά της.Δεν είναι ο σύγχρονος πολιτισμός της αλλά πολιτισμοί που συσσωρεύονται ο ένας πάνω στον άλλο.Το ταξίδι στη Νέα Κόρινθο είναι η ανακάλυψη του αρχαιοελληνικού κόσμου στην Αρχαία Κόρινθο,την Ισθμία,τις Κεχριές και αλλού,της ρωμαιοκρατίας,του βυζαντινού κλέους,του Οθωμανικού Ισλάμ στα πεδινά της, και της πνοής τότε της ανεξαρτησίας και ελευθερίας σε όλη την περιοχή της.Είναι μια βουτιά στα βάθη των αιώνων. Είναι μια συνάντηση με πράγματα πολύ παληά που είναι όμως ακόμη ζωντανά και συνυπάρχουν με το υπερμοντέρνο: Δίπλα στη νέα πόλη σε λανθάνουσα ακινησία βρίσκεται ο Ακροκόρινθος και η Αρχαία πόλη,παραδίπλα η Ωραία Ελένη κοντά στη βάρκα του ψαρά που είναι ίδια μ΄εκείνη του Γλαύκου και του Ιππόνοου,ή της εποχής του Αρίωνα, υπάρχουν αλιευτικά από εκείνα που καταστρέφουν τον θαλάσσιο βυθό ή και βαρύφορτα σύγχρονα εμπορικά και ταξιδιωτικά καράβια.Το ταξίδι στην Κόρινθο είναι μια διείσδυση στον αρχαϊσμό του θαλασσινού της κόσμου,είναι το ξάφνιασμα μπροστά στην εξαιρετική νεότητα των χωριών και κωμοπόλεων του δήμου Κορινθίων παλαιών μέχρι τα Δερβενοχώρια που παραμένουν ανοιχτές σ΄όλους τους ανέμους του πολιτισμού και του κέρδους και που εδώ και πολλές δεκαετίες έπαψαν να ελέγχουν και ν΄απομυζούν το πέρασμα στο Μωρηά.
΄Ολ΄αυτά συμβαίνουν επειδή η Κόρινθος γενικά είναι ένα πανάρχαιο σταυροδρόμι.Εδώ και αιώνες τα πάντα συνέρρεαν προς αυτήν,αναστάτωναν και εμπλούτιζαν την Ιστορία της: Άνθρωποι, υποζύγια, άμαξες,εμπορεύματα, καράβια,ιδέες,θρησκείες,με προεξάρχοντα τον Απ΄ Παύλο, τέχνες ζωής.
Ακόμη και η χλωρίδα της.Το 1823 όταν οριστικά πια απελευθερώθηκε η παλαιά Κόρινθος,τα προϊόντα της ήσαν αυτά που έβγαιναν απ΄τα δημητριακά,τ΄αμπελοειδή και τους ελαιώνες,ο σίτος δηλαδή ο οίνος και το έλαιον,κατά κύριο λόγο αυτόχθονα αγαθά,όχι μόνο της περιοχής αλλά και ευρύτερα ακόμη από πολύ νωρίς.Όλα σχεδόν τα υπόλοιπα γεννήθηκαν μακρυά στις βόρειες, ανατολικές και δυτικές περιοχές.
Αν ο Ηρόδοτος,ο πατέρας της ιστορίας που έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ.,επέστρεφε ανακατεμένος με τους τουρίστες,θα γνώριζε τη μια έκπληξη μετά την άλλη.
Μπορούμε να φανταστούμε (με τη μέθοδο του Lycien Febvr, Annales,ΧΙΙ,29,που αναφέρεται στη Μεσόγειο),τον Ηρόδοτο «να περνάει σήμερα τον Ισθμό ξαναπλέoντας τον Κορινθιακό κι΄ερχόμενο απ΄τον ανατολικό του περίπλο.Πόσες εκπλήξεις!Αυτούς τους χρυσαφένιους καρπούς μέσα στα βαθυπράσινα δενδρύλλια,πορτοκαλιές,λεμονιές, μανταρινιές,δεν θυμόταν να τους έχει ξαναδεί στη ζωή του. Γιατί πραγματικά! Προέρχονται απ΄ την Άπω Ανατολή κι΄ έφτασαν εδώ απ΄ τους ΄Αραβες.Τα παράξενα φυτά με τις ασυνήθιστες μορφές,με τα αγκάθια σαν ανθισμένα δόρατα, με τα ονόματα,κάκτοι,φραγκοσυκιές,δεν είδε ποτέ τέτοια στη ζωή του.Και είναι αμερικάνικα.Αυτά τα μεγάλα δέντρα με το ωχρό φύλλωμα φέρουν ωστόσο ελληνικό όνομα: Ευκάλυπτος.Κι΄ όμως ποτέ του δεν αντίκρυσε παρόμοια. Πραγματικά είναι αυστραλέζικα.Και τα κυπαρίσσια,ούτε απ΄ αυτά είδε ποτέ του γιατί είναι περσικά.΄Ολ΄αυτά και άλλα βέβαια αφορούν τον διάκοσμο του χώρου της περιοχής της Νέας Κορίνθου. Αλλά κι΄όταν έρχεται η ώρα του πιο λιτού γεύματος πόσες εκπλήξεις τον περιμένουν ακόμη-μπορεί να είναι η ντομάτα που έρχεται από το Περού,η μελιτζάνα που είναι ινδική,οι κόκκινες πιπεριές από τη Γουϊάνα,το μεξικάνικο καλαμπόκι, για να μη μιλήσω για τα φασόλια,για την πατάτα βέβαια,για το κινέζικο βουνίσιο ροδάκινο που έγινε περσικό ή για τον καπνό.Κι΄όμως,όλα αυτά αφομοιώθηκαν στο τοπίο της Νέας Κορίνθου:Η Βόχα με τα εσπεριδοειδή τα σταφύλια και τις εληές που διακόπτονται απο πεδινά και ημιορεινά κεραμοσκεπή χωριά της και που όλα τους πράσινα και καφετιά μαζί με το γαλάζιο της θάλασσας,δένονται με τρόπο μοναδικό.
Όπως θάλεγε κάποιος αν έλλειπαν απ΄ το πολύχρωμο της περιοχής τα κυπαρίσσια που από πολύ καιρό πριν είναι εισαγόμενα,το τοπίο θα ήταν «σαν καλάθια των μανάβηδων χωρίς πρασινοκόκκινες πιπεριές-τι πιο αδιανόητο για μας σήμερα;»
Η δημογραφική και κοινωνική κατάσταση της σημερινής Κορίνθου είναι μια καλή αφορμή για έναν «άλλο» τρόπο ιστορικής προσέγγισης.Διότι αν η θέση της Νέας Κορίνθου όπως μπορούμε να την αντικρύσουμε και να την αγαπήσουμε ως σταυροδρόμι δηλαδή από βορρά και τις δυό της θάλασσες προς το Μωρηά είναι για το πιο εκπληκτικό παρελθόν της η πιο διάφανη απ΄ όλες τις μαρτυρίες,δεν θα ήταν άραγε το ανθρώπινο τοπίο της τελευταίας απ΄το 1908 εκατονταετίας ιστορικά εξίσου ενδιαφέρον αφού κι΄ αυτό έχει αλλάξει δραματικά;
Ο,τιδήποτε βλέπουμε στις ακτές της Νέας Κορίνθου αλλά και στ΄ ανατολικά,στα μεσόγεια και στα δυτικά της ακόμα μέρη είναι έργο όλων αυτών όπως και των νεωτέρων απογόνων τους ολόκληρης της έκτοτε 150ετίας μέχρι τώρα. Θα μπορούσαμε λοιπόν κατανοώντας σε βάθος χρόνου να κρίνουμε το χθές.
Έτσι,στο φυσικό όπως και στο ανθρώπινο τοπίο της η Νέα Κόρινθος σταυροδρόμι και ετερόκλιτη παρουσιάζεται στις αναμνήσεις μας σαν μια εικόνα συνεκτική,σαν σύστημα όπου όλα μπερδεύονται για να ανασυντεθούν σε μια πρωτότυπη ενότητα.Πώς να ερμηνεύσουμε αυτή την προφανή ενότητα,αυτή τη βαθύτερη υπόσταση της Νέας Κορίνθου;
Στον κατάλογο των ανθρώπων που συγκρότησαν την πόλη της Κορίνθου το 1858 (που στο σύνολό του, ολοκληρωμένο,όπως ελπίζω,τον παραθέτω στο παράρτημα του Β΄ τόμου της Ιστορίας μου) προστί θενται,βέβαια και αυτοί που γεννήθηκαν μεταγενέστερα,αλλά και οι φερτοί (όχι μόνο οι εναλλασσόμενοι προσωρινά εκάστοτε παρεπιδημούντες), κατά καιρούς,εγκατεστημένοι στην Κόρινθο,και ευρύτερα ακόμη,οι οποίοι έχουν ξεπεράσει αριθμητικά τους ντόπιους.
Ήδη,η δημογραφική και κοινωνική κατάσταση της σημερινής Κορίνθου δίνει την ευκαιρία και αφορμή γι΄αυτόν τον «άλλο» τρόπο ιστορικής προσέγγισης, να παρουσιασθούν δηλ।,όχι μόνο εκείνοι που καλλιέργησαν τη γη και τους αγρούς της σε ήμερους και άγριους τόπους και σε πεζούλια,αλλά και το εμπορικό,οικονομικό,και κοινωνικό έργο όλων εκείνων των νεοφερμένων Αργείων, Κυνουριαίων,Αρκάδων,Μεσσηνίων,Λακώνων,καθώς και Ηπειρωτών,Κρητών, Ακαρνάνων, Θεσσα λών καί πολλών άλλων,που με τη σειρά τους κατέκτησαν την πόλη και την περιοχή.
Αν έτσι βλέπαμε την σημερινή κατάσταση σε συνδυασμό με τους νεοφερμένους ξένους,τους μετανάστες δηλαδή που αριθμούνται σε χιλιάδες,δεν θα είχαμε άραγε την ίδια εντύπωση μ΄εκείνη που μας έδωσε η λίστα των φυτών και των καρπών της χλωρίδας της;
Ο ιστορικός με το πνεύμα αυτό θα ώφειλε να προσπαθήσει ξανά και ξανά.Η ερμηνεία δεν βρίσκεται μόνο στη φύση που συνέβαλε πολύ σ΄αυτό το αποτέλεσμα.Δεν βρίσκεται μονάχα στους ανθρώπους που με επιμονή συνέδεσαν τα πάντα. Η ερμηνεία είναι συγχρόνως οι χάρες και οι κατάρες της φύσης-παλαιότερα κατακλυσμικές και σεισμικές μέχρι τελευταία-αλλά όχι λίγες και τούτες κι΄εκείνες οι προσπάθειες των Κορινθίων, χθες όπως και σήμερα.Δηλαδή η ατέλειωτη συνάθροιση τυχαίων περιστατικών,ατυχημάτων και επαναλαμβανόμενων επιτυχιών.
Έτσι,για εκείνον τον ευτυχή που μπορεί και συγγράφει την ιστορία του τόπου,οι εμπειρίες αυτές και τα επιτεύγματα, μπορούν να γίνουν κατανοητά αν θεωρηθούν στο ευρύτερο, το ανθρώπινο τοπίο.
Και είναι ευτυχής εκείνος που μπορεί,συγγράφοντας ιστορία,να δείξει πώς αυτές οι εμπειρίες και τα επιτεύγματα μπορούν να γίνουν κατανοητά μονάχα αν θεωρηθούν στο σύνολό τους,πώς πρέπει ακόμη να συνδυαστούν μεταξύ τους, αφού το φως του παρόντος συχνά τους ταιριάζει και με βάση ό,τι σήμερα βλέπουμε,κρίνουμε και κατανοούμε το χθές και αντίστροφα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: